Co robi psycholog szkolny? Czym zajmuje się psycholog w szkole? Czy zajmuje się tym samym co pedagog szkolny?

Wiele szkół podejmuje współpracę z psychologiem – czasami na kilka godzin w tygodniu, czasami w szerszym zakresie. W sytuacjach kryzysowych często wspomina się o braku psychologów w szkołach. Obecny kryzys pokazuje, że wszędzie potrzebna jest pomoc psychologiczna, a duża część specjalistów prowadzi psychoedukację na blogach, profilach FB i różnych webinarach – za darmo.  Chcemy, żeby Świat był lepszym miejscem.

Rodzice, czy nauczyciele często postrzegają psychologa jako kogoś, kto ma “naprawić ucznia” – najlepiej w ciągu przerwy między zajęciami, albo jako kogoś, kto zajmuje się czymś enigmatycznym i trudno uchwytnym – takim psychologicznym “coś”. Zdarza się, że myli się psychologa z pedagogiem, psychiatrą albo psychoterapeutą. Przepisy oświatowe, jak na razie, nie oddzielają obowiązków pedagoga i psychologa szkolnego, co dodatkowo „nie pomaga” w rozróżnianiu kompetencji obu tych grup zawodowych.. Zdarza się też, że zleca się psychologom diagnozę pedagogiczną, opracowywanie ankiet ewaluacyjnych i innych, w ramach prowadzenia „diagnozy psychologicznej”. O zadaniach psychologa przeczytasz TUTAJ, a z tego artykułu dowiesz się kim jest i co robi psycholog szkolny:

Kim jest psycholog?

Co uczniowie myślą o roli psychologa w szkole?

Po co potrzebny jest w szkole psycholog?

Jakimi trudnościami uczniów się zajmuje?

W jaki sposób psycholog wspiera nauczycieli?

Jak psycholog szkolny wspiera rodziców?

Jak przedstawić uczniom klas starszych, co robi psycholog szkolny?

Kim jest psycholog szkolny?

Psycholog to osoba, która ukończyła studia magisterskie na kierunku psychologia oraz uzyskała tytuł magistra psychologii. Nie można zostać psychologiem kończąc studia podyplomowe lub kursy.

Psycholog może zajmować się diagnozą psychologiczną, poradnictwem, psychoedukacją,badaniami nad różnymi zjawiskami -np. przemocą rówieśniczą, interwencją kryzysową, treningiem twórczości, wspieraniem w rozwoju. 

Zna mechanizmy ludzkich zachowań, potrafi korzystać z informacji z różnych źródeł i łączyć je, by zaplanować oddziaływania psychologiczne wspierające daną osobę. 

Psycholog nie prowadzi terapii, nie jest psychoterapeutą. Wielu psychologów kształci się w różnych nurtach terapeutycznych, by jeszcze lepiej wspomagać swoich klientów – jednak bycie psychologiem nie jest równoznaczne z byciem psychoterapeutą.

Co uczniowie myślą o roli psychologa w szkole?

Uczniowie często nie wiedzą, czego oczekiwać w kontakcie z psychologiem, nie zastanawiają się, co robi psycholog w szkole. Czasem otrzymują kulturowy przekaz, że zajmuje się osobami chorymi psychicznie, “głupkami”, niegrzecznymi dziećmi.

Dzieci z klas starszych szkoły podstawowej udzielały takich odpowiedzi:

Nie wiem.

Nic nie robi.

Pomaga ludziom.

Uczy rozmawiać ze sobą.

Co ciekawe nawet Ci, którzy twierdzili że psycholog nic nie robi i nie potrzebują pomocy, znaleźli tematy, w których mogłabym ich wesprzeć – przeżywanie żałoby, wygórowane wymagania rodziców, trudności w relacjach z rówieśnikami, lęk przed szkołą. 

Po co potrzebny jest w szkole psycholog

Psycholog zajmuje się w szkole diagnozą potrzeb i możliwości uczniów, wspieraniem grona pedagogicznego oraz rodziców. 

Pomagam uczniom realizować ich cele: radzić sobie ze stresem, ze złością, z lękiem; pomagam nauczyć się organizowania czasu tak, by mogli pogodzić swoje pasje z obowiązkami; uczę rozwiązywania konfliktów, komunikowania swoich potrzeb w relacji z drugim człowiekiem, nawiązywania i utrzymywania przyjaźni; daję bezpieczną przystań – można ze mną porozmawiać o wszystkim i nikomu nie wygadam (poza pewnymi wyjątkami, ale to się rzadko zdarza).

Współpracuję z rodzicami – wspólnie poszukujemy rozwiązań, możliwych ścieżek diagnozy czynników leżących u podstaw trudności doświadczanych przez dziecko; sposobów na wspieranie uczniów w rozwoju; pomagam komunikować się z dzieckiem i z nauczycielami, wspieram w rozwoju kompetencji wychowawczych.

Jakimi trudnościami uczniów zajmuje się psycholog w szkole?

Trudności emocjonalne – lęk, depresja, myśli samobójcze, napady złości, stres (np. związany z wystąpieniami publicznymi, stres egzaminacyjny), trudności z samoregulacją.

Trudności społeczne – zachowania nieadekwatne do wieku czy okoliczności, zachowania agresywne lub inne zachowania trudne (np. autodestrukcyjne); trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami tej samej/przeciwnej płci, z utrzymywaniem zadowalających relacji z kolegami i koleżankami.

Trudności motywacyjne – określanie celów, sposobów realizacji, uczenie odraczania gratyfikacji by realizować swoje marzenia.

Trudności szkolne – określenie czynników (związanych z uczniem, ze sposobem nauczania lub uczenia się, środowiskowych czy kulturowych) które nie pozwalają na osiąganie sukcesów w szkole. 

Uzależnienia behawioralne i od substancji chemicznych – profilaktyka, pomoc w poszukiwaniu profesjonalnej pomocy.

Trudności związane z sytuacją społeczno-ekonomiczną lub  traumatyczną, np.: wspieranie uczniów w sytuacjach dla nich trudnych – jak rozwód rodziców, doświadczanie przemocy lub bycie jej świadkiem, w sytuacji choroby, doświadczania straty i przeżywania żałoby.

Psycholog szkolny zajmuje się również wsparciem w sytuacjach kryzysowych, pomaga w prewencji i w zmianie relacji w szkole jeśli pojawia się/eskaluje przemoc rówieśnicza. (W każdej szkole jest przemoc. Chodzi o to, by klimat w szkole jak najmniej wspierał agresorów).

W jaki sposób psycholog wspiera nauczycieli?

Wspieram nauczycieli – w zrozumieniu co jest napisane w opinii/orzeczeniu; w zrozumieniu postępowania dziecka i w zmianie tego zachowania na lepsze, w pisaniu informacji o dziecku na potrzeby różnych instytucji, trudnych rozmowach, ustalaniu planów naprawczych, ewaluacji udzielanej uczniom pomocy.

Tworzę materiały dla nauczycieli (np.: jak dbać o siebie będąc nauczycielem, jak motywować uczniów, jak rozmawiać z rodzicem, jak mówić do ucznia żeby wykonywał polecenia itp; co oznaczają zapisy w orzeczeniach/opiniach itp.). Pomagam też tworzyć szkolne procedury związane z sytuacjami kryzysowymi czy udzielaniem pomocy PP.

Jak psycholog szkolny wspiera rodziców?

Współpracuję z rodzicami – wspólnie poszukujemy rozwiązań, możliwych ścieżek diagnozy czynników leżących u podstaw trudności doświadczanych przez dziecko; sposobów na wspieranie uczniów w rozwoju; pomagam komunikować się z dzieckiem i z nauczycielami, wspieram w rozwoju kompetencji wychowawczych.

Wspierając wszystkie grupy w szkole najczęściej zajmuję się albo psychoedukacją albo dawaniem empatii zainteresowanym stronom. O wiele łatwiej jest rozmawiać o rozwiązaniach, jeśli druga strona czuję się zrozumiana. Nie chodzi o to, żeby przyjąć punkt widzenia drugiej osoby, chodzi raczej o to, żeby z ciekawością odkryć, jakie potrzeby stoją za jej strategiami, przekonaniami czy oczekiwaniami. Nie jest to łatwe, uczę się tego w każdym kontakcie z drugim człowiekiem.

Jak przedstawić uczniom klas starszych, czym się zajmuje psycholog w szkole?

Często spotykam się z oporem uczniów klas starszych – młodsi bardzo chętnie uczestniczą w zajęciach i chcą się „bawić”. Starsi, jeśli uważają, że do psychologa chodzą tylko dziwadła, lub czują, że otoczenie (rodzic, nauczyciel) chce na nich coś wymusić, nie zgadzają się na współpracę, unikają spotkań.  Uczniowie najczęściej nie wiedzą, co robi psycholog w szkole. Zawsze podkreślam, że uczę nowych umiejętności i wymieniam takie, na których najczęściej danej grupie wiekowej zależy. 

Korzystanie z pomocy nie świadczy o czyjejś ułomności – raczej o jego dojrzałości i chęci szybszej realizacji celów.

Warto jest pokazać społeczności szkolnej, że psycholog wspiera w rozwoju i realizacji marzeń, pomaga rozwinąć skrzydła. Dobrze jest też zaznaczyć, że korzystanie z pomocy nie świadczy o czyjejś ułomności – raczej o jego dojrzałości i chęci szybszej realizacji celów.

Trochę tak jak z Szerpami zdobywającymi K2 zimą w styczniu 2021- razem jest bezpieczniej, szybciej, i każdy z grupy da radę. Na samotnych wędrowców znacznie częściej czeka śmierć.

Dlaczego Szerpom się udało, chociaż prowadzący chcieli wyprawę odwołać?

Szerpowie potrafią dobrze współpracować – tworzą zespół, wspinają się razem i razem schodzą! Dbają o siebie – nie myślą o swojej indywidualnej sławie i zdobytych pieniądzach. Rezygnują z wygód (namiot, jedzenie, ciepłe napoje)  na rzecz osiągnięcia celu. 

Co ważniejsze – bez Szerpów nie odbywają się żadne wyprawy mające na celu zdobycie 8 tysięczników- oni są przewodnikami, dźwigają ciężary (namioty, żywność, sprzęt). Psycholog może być jak Szerpa-pomaga nieść bagaż, wybrać ścieżkę, zdobyć umiejętności potrzebne w drodze na przysłowiowy szczyt. Razem łatwiej. 

Jeśli potrzebujesz gotowych materiałów by przedstawić uczniom swoją rolę w szkole – możesz pobrać prezentację za darmo TUTAJ. UWAGA: Plik z prezentacją: „Co robi psycholog w szkole?” jest dostępny w wersji edytowalnej w formacie .ppt; lub jako plik PDF. Jeśli chciałabyś otrzymać go w innej formie – napisz do mnie. Pamiętaj- jeśli masz już dostęp do Pobieralni, znajdziesz tam wszystkie darmowe materiały 🙂

A Ty jak „odczarowujesz” przekonania na temat psychologów w szkole? Podziel się w komentarzu.