Narzędzia w pracy psychologa szkolnego

Każda praca wymaga używania odmiennych narzędzi. Jako psycholog szkolny nie zajmuję się cięciem desek, przybijaniem gwoździ, malowaniem obrazów, pieczeniem ciast – chociaż potrafię wykonać wszystkie te czynności lepiej lub gorzej 😉 Nie potrzebuję więc w pracy młotka, piły, pędzli malarskich czy piekarnika. Mój warsztat pracy składa się z zupełnie innych narzędzi. Jakie są narzędzia w pracy psychologa szkolnego?

Czytając poniższy wpis dowiesz się:

Jak wyglądają narzędzia w pracy psychologa szkolnego?

Jakich narzędzi w pracy psychologa szkolnego warto używać?

Czy warto korzystać z gotowych wzorów?

Jak wyglądają narzędzia w pracy psychologa szkolnego?

Wiele z narzędzi to tzw. umiejętności miękkie – umiejętność prowadzenia mediacji, rozpoznawania potrzeb, dawanie empatii, zarządzanie grupą, asertywna komunikacja, używanie mowy ciała. Każda z tych umiejętności jest złożona, nie da się jej pokrótce opisać. Są też narzędzia pozwalające na uzyskanie określonego efektu – zebranie wywiadu, zapisanie ustaleń ze spotkania w formie notatki, obserwację ucznia, zbieranie informacji o zachowaniu, projektowanie i wprowadzanie prostych planów behawioralnych, uczenie umiejętności społecznych. Każde z nich wymaga, oprócz umiejętnego stosowania, także odpowiedniej formy.

Tak jak młotek ma swój określony wygląd – tak samo wzór notatki ze spotkania również ma określone elementy, które powinien zawierać. Jednak nawet najlepszy młotek będzie mało użyteczny w rękach osoby, która nie umie się nim posługiwać. Z wzorami dokumentów jest podobnie – trzeba wiedzieć w jaki sposób z nich korzystać oraz w jakim celu spożytkować zebrane informacje. Więcej o dokumentacji obligatoryjnej i tej ułatwiającej życie w pracy psychologa szkolnego, przeczytasz na blogu: https://barbarabrzoskniewicz.pl/dokumentacja-w-pracy-psychologa-szkolnego/

Osobnym rodzajem narzędzi są różnego rodzaju kwestionariusze, skale, które zostały znormalizowane; np.:

Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci – wydanie V

Skala Inteligencji Stanford-Binet 5 (SB5)

CDI-2

Skala SES

RISB

Skale powyżej wymienione są szeroko znane i stosowane. Ich opisy znajdziecie po kliknięciu w nazwę skali/testu. Nie jest to oczywiście wyczerpująca lista 🙂 Jeśli potrzebujesz spisu narzędzi wraz z wyszczególnionymi sferami, do których badania służą, możesz zapoznać się z artykułem:

Wyzwania klinicznej diagnostyki psychologicznej dzieci i młodzieży. Rekomendacje konsultantów w dziedzinie psychologii klinicznej, Sitnik-Warchulska K., Izydorczyk B., Lipowska M. „Psychiatr Psychol Klin” 2019; 19 (1): 54–62

Jakich narzędzi w pracy psychologa szkolnego warto używać?

Odpowiem przewrotnie – z takich, które są dla Ciebie użyteczne. Jeśli czegoś nie robisz, nie musisz danego narzędzia znać i używać.

Nie stosuję w pracy w szkole skal inteligencji. Po pierwsze – placówka nie dysponuje takimi narzędziami, po drugie – nie mam możliwości wystawienia prawnie wiążącej opinii, więc uczeń i tak musi udać się do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Jest jeszcze „po trzecie” – rodzic otrzymując „z zewnątrz” opinię ma pewność, że jest ona bezstronna.

Skale do oceny nasilenia objawów depresji, skalę samooceny czy RISB używam w pracy z dziećmi, które potrzebują indywidualnego wsparcia. Jednak najwięcej przydatnych informacji jestem w stanie uzyskać dzięki prawidłowo prowadzonej obserwacji i zebranemu wywiadowi z nauczycielami oraz z rodzicami ucznia.

Arkusze obserwacji, wywiadu, notatek ze spotkań są moimi najważniejszymi narzędziami diagnostycznymi.

Potrzebuję również narzędzi do prowadzenia zajęć wspierających nauczanie umiejętności społeczno-emocjonalnych. Zazwyczaj korzystam z programu Kids Skills (przykładowy opis, jest wiele innych miejsc, które oferują szkolenie). Korzystam też ze świetnych publikacji Joanny Węglarz, psycholożki klinicznej (znajdziecie je np. tu: pomocetus.pl). Stosuję również stały przebieg sesji (mam listę kroków do wykonania), która pozwala zachować przewidywalność zajęć i pozwala się skupić na nauczaniu najważniejszych rzeczy i zadbanie o komfort ucznia.

Dodatkowo używam metod zaczerpniętych z GTD Davida Allena oraz od Pani Swojego Czasu do organizacji dokumentacji, spraw bieżących i planowania. Jeśli panowanie i organizacja pracy są dla Ciebie obecnie największą trudnością, lub czujesz, że Twój system przestał działać, zapraszam Cię na blog Oli Budzyńskiej – Pani Swojego Czasu. Jest tam kopalnia darmowych treści, które pomogą Ci się zorganizować i osiągać cele, nie tylko zawodowe.

Czy warto korzystać z gotowych wzorów?

Zdecydowanie tak. Czasem nie warto wymyślać koła na nowo. Czas jest Twoim najcenniejszym zasobem. Nie chodzi o to, by pracować ciężko, ale mądrze. Dlatego warto korzystać z narzędzi w pracy psychologa szkolnego. I to dopasowanych narzędzi (śrubę dasz radę przykręcić linijką lub monetą, ale łatwiej śrubokrętem).

Kupuję książki, plany terapii, dopiero gdy je przejrzę lub mogę sprawdzić co zawierają i w jaki sposób jest zorganizowana treść. Dużo pozycji terapeutycznych jest skierowanych do najmłodszych dzieci, albo tych o niższym poziomie funkcjonowania, więc najczęściej już mam podobne.

Potrzebuję (i oczekuję) od pozycji konkretów, nie teoretycznego opisu. Dlatego też stworzyłam swoje narzędzia do obserwacji ucznia, wywiadu, zbierania danych o zachowaniu ucznia i projektowania prostych planów zmiany zachowania, spisów kontaktów z uczniem czy w jego sprawie. Nie są to zwykłe kopie dostępnych narzędzi, lecz zmodyfikowane checklisty, plany, tabele. Służą do moich celów, nie odwrotnie. Powstały, gdyż nie mogłam ich zakupić – nie istniały na polskim rynku, lub były niedopasowane do potrzeb psychologa szkolnego (czyli moich własnych). Nie są to materiały dostępne w ramach różnego typu szkoleń z udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Jeśli chcesz zobaczyć, co znajduje się w kursie Obserwacja ucznia zapraszam Cię na stronę o mini-kursie. Będzie dostępny w pierwszej połowie lutego. Ten wpis jest pierwszym z serii promującym kurs o Obserwacji ucznia.

Możesz też pobrać Arkusz obserwacji osiągnięć ucznia z Pobieralni i zobaczyć, jak wygląda jeden z arkuszy, który w nim znajdziesz.

Żaden z linków zewnętrznych nie jest linkiem sponsorowanym. Nie czerpię korzyści z tego, że klikasz w link.

3 thoughts on “Narzędzia w pracy psychologa szkolnego”

  1. czasami odnoszę wrażenie, że psycholodzy zapominają i istnieniu introwertyków 😛 niemniej bloga zapisuje na później do przeczytania. Dziękuje za wpis . Robert

    1. Witaj 🙂 Sama jestem introwertykiem i WWO, trudno, żebym o sobie zapomniała . Zastanawia mnie, skąd taka ocena – że jako grupa zawodowa (zróżnicowana zresztą) zapominamy o introwertykach. Pozdrawiam, Basia.

  2. Bardzo mocno zgadzam się z Pani podejściem w kwestii korzystania z już istniejących narzędzi. Choć często potrzeba lub nasza indywidualna specyfika pracy sprawiają, że budujemy te narzędzia sami, już sama świadomość tego jakie pomysły zostały wypracowane jest cenna. Swoją drogą, przy niektórych śrubach to linijka jednak się sprawdza! 🙂 Dziękuję za przydatne linki i pozdrawiam!

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *